چهار اصل ایمنی کار در ارتفاع

طبق گزارش‌های مرکز تحقیقات، تعلیمات و حفاظت بهداشت کار و همچنین سازمان پزشکی قانونی کشور، حدود ۴۴% از حوادث کاری در ایران به دلیل سقوط از ارتفاع رخ می‌دهند.می دانیم ایمنی کار در ارتفاع با چهار اصل تضمین می‌شود: آموزش، تجهیزات استاندارد، برنامه‌ریزی خطر و نظارت دوره‌ای  و با اجرای این‌ها و نکات کلیدی مثل CPR، دستکش عایق و ارزیابی شرایط، ریسک سقوط به‌طرز محسوسی کم می‌شود.
در این مقاله، به بررسی این اصول ایمنی و روش‌های اجرای آن‌ها خواهیم پرداخت تا با ایجاد عادت‌های ایمنی، از خطرات احتمالی در محیط کار در امان بمانید.

۱- آموزش و آگاهی؛ بررسی خطرات احتمالی و آموزش‌های ایمنی در کار

کار در ارتفاع یکی از خطرات عمده در محیط‌های کاری است که در صورت عدم رعایت اصول ایمنی، ممکن است منجر به حوادث جدی یا حتی تلفات جانی شود. با این حال، آموزش و آگاهی کافی می‌تواند این خطرات را به حداقل برساند. کارکنانی که در چنین شرایطی کار می‌کنند باید به‌طور کامل از خطرات موجود آگاه باشند و با استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی، شیوه‌های کار ایمن و اصول کمک‌های اولیه آشنا شوند. هدف از این آموزش‌ها فراهم کردن یک محیط کاری امن و کاهش احتمال وقوع حوادث است. در این بخش به‌طور مفصل به عوامل مختلفی که باید در آموزش‌های ایمنی گنجانده شوند، می‌پردازیم:

آموزش‌ها و آگاهی‌های مربوط به کار در ارتفاع برای جلوگیری از خطرات احتمالی شامل موارد زیر است:

آگاهی از خطرات

کارکنان باید ابتدا از خطرات احتمالی موجود در محیط کار آگاه شوند. این خطرات شامل سقوط از ارتفاع، سقوط اشیاء از بالا، آسیب‌های ناشی از استفاده نادرست از تجهیزات ایمنی و خطرات ناشی از شرایط محیطی مانند باد شدید یا باران است. یکی از مهم‌ترین خطرات که به‌طور خاص در کار با تجهیزات الکتریکی باید مورد توجه قرار گیرد، خطر برق‌گرفتگی است. برای جلوگیری از این خطرات، کارکنان باید آموزش‌هایی را در زمینه انتخاب و استفاده از دستکش عایق برق دریافت کنند.باید استاندارد دستکش عایق برق  مطابق با نوع ولتاژ مورد استفاده در محیط کاری باشند تا از بروز برق‌گرفتگی جلوگیری کنند.

تجهیزات ایمنی

آموزش استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی مانند کمربند ایمنی، طناب‌ها و قلاب‌ها، کلاه ایمنی، و کفش ایمنی کار  جزء اجزای ضروری این آموزش‌ها است. علاوه بر این، کارکنان باید با انواع مختلف دستکش‌ها آشنا شوند، به‌ویژه دستکش‌های عایق برق که برای کار با تجهیزات الکتریکی ضروری هستند. این دستکش‌ها به‌طور خاص برای جلوگیری از برق‌گرفتگی طراحی شده‌اند و باید طبق استانداردهای بین‌المللی استفاده شوند. در این بخش باید کارکنان را با ویژگی‌های مختلف دستکش‌ها مانند کلاس‌های مختلف عایق‌کاری آشنا کرد تا آن‌ها بتوانند دستکش مناسب را بر اساس نوع کار خود انتخاب کنند.

روش‌های کار ایمن

آموزش در مورد روش‌های کار ایمن از دیگر بخش‌های حیاتی این آموزش‌ها است. کارکنان باید با نحوه استفاده ایمن از نردبان‌ها، داربست‌ها و دیگر تجهیزات مشابه آشنا شوند. علاوه بر این، باید نحوه انجام کار در شرایط غیرمعمول، مانند کار در هوای بد یا فضاهای بسته، آموزش داده شود. این آموزش‌ها می‌تواند شامل نکات ایمنی در مورد استقرار تجهیزات و حفظ تعادل در ارتفاع باشد. در این قسمت، کارکنان باید بدانند که چگونه به‌طور مؤثر از تجهیزات ایمنی خود استفاده کنند تا خطر سقوط به حداقل برسد.

کمک‌های اولیه

یکی از جنبه‌های حیاتی در آموزش ایمنی، آموزش به کارکنان در زمینه کمک‌های اولیه است. این آموزش‌ها شامل چگونگی مدیریت شوک، جراحات و زخم‌ها، و اقدامات اولیه در صورت بروز حادثه است. کارکنان باید بدانند چگونه در صورت وقوع حادثه، به‌ویژه در صورتی که فردی از ارتفاع سقوط کند، به او کمک کنند. در این آموزش‌ها باید مواردی مانند استفاده از کیف کمک‌های اولیه و روش‌های CPR به کارکنان آموزش داده شود تا در مواقع ضروری بتوانند اقدامات صحیح را انجام دهند.

برنامه‌ریزی اضطراری

در نهایت، آموزش در مورد برنامه‌ریزی اضطراری برای شرایط بحرانی بسیار مهم است. کارکنان باید با فرآیندها و پروتکل‌های اضطراری آشنا شوند و بدانند که در صورت وقوع حادثه باید چگونه عمل کنند. یکی از مهم‌ترین مسائل در این زمینه، دانستن اینکه هنگام سقوط از ارتفاع چه کنیم، است. کارکنان باید درک کنند که چگونه در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، تیم‌های امدادی را مطلع کنند و اقدامات لازم برای کمک به مصدومین را انجام دهند.

این آموزش‌ها باید به‌طور منظم و باتوجه‌به نیازهای خاص کارکنان ارائه شوند. هدف از این آموزش‌ها تنها آگاهی از خطرات نیست، بلکه باید کارکنان را قادر سازد تا به‌طور مؤثر از تجهیزات ایمنی استفاده کنند و در شرایط اضطراری پاسخ مناسب نشان دهند.

برای آشنایی با جزئیات اجرایی، پیشنهاد می‌کنیم مقاله راهنمای ایمنی داربست را بررسی کنید.

۲- مروری بر تجهیزات ایمنی برای کار در ارتفاع؛ اجتناب از خطرات احتمالی

استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب برای کار در ارتفاع یکی از ارکان اساسی برای حفظ سلامت و ایمنی کارگران است. این تجهیزات به‌طور خاص برای کاهش خطرات ناشی از سقوط طراحی شده‌اند و در صورت استفاده صحیح می‌توانند جان فرد را نجات دهند. از جمله مهم‌ترین این تجهیزات می‌توان به کمربند ایمنی برق، طناب‌ها، قلاب‌ها، و هارنس‌ها اشاره کرد. این ابزارها برای ایجاد ایمنی بیشتر در هنگام کار در ارتفاع استفاده می‌شوند و هر یک نقش خاصی در تضمین ایمنی دارند.

کمربند ایمنی، که به‌طور خاص برای جلوگیری از سقوط از ارتفاع طراحی شده است، باید به درستی بسته و تنظیم شود. کمربند باید از جنسی مقاوم و با قابلیت تحمل وزن کارگر ساخته شده باشد. در صورت کار با تجهیزات الکتریکی، استفاده از کمربند ایمنی برق ضروری است. این کمربندها دارای عایق مناسب برای جلوگیری از برق‌گرفتگی هستند و باید طبق استانداردهای مربوطه انتخاب و استفاده شوند.

طناب‌ها و قلاب‌ها نیز از تجهیزات حیاتی در کار در ارتفاع هستند. طناب‌ها معمولاً برای اتصال کارگر به یک نقطه ایمن یا ثابت مانند بالای یک برج یا دیوار استفاده می‌شوند. این طناب‌ها باید از جنس مستحکم و ضد سایش باشند تا در صورت وارد شدن فشار زیاد یا اصطکاک، پاره نشوند. قلاب‌ها نیز برای اتصال طناب‌ها به کمربند ایمنی یا به نقاط ثابت طراحی شده‌اند. قلاب‌ها باید به‌طور کامل بررسی شوند تا از کارایی و مقاومت مناسب آن‌ها در برابر فشار و کشش اطمینان حاصل شود.

اطلاع از یک نکته ایمنی برای جلوگیری سقوط از ارتفاع می‌تواند در پیشگیری از حوادث نقش بسزایی داشته باشد.

• بررسی و نگهداری تجهیزات ایمنی

تجهیزات ایمنی باید پیش از هر بار استفاده به‌دقت بررسی شوند. این بررسی‌ها باید شامل چک کردن طناب‌ها برای عدم وجود خراش، پارگی، یا آسیب‌های دیگر باشد. همچنین، قلاب‌ها باید از نظر استحکام و مکانیزم قفل آن‌ها بررسی شوند تا در حین کار باز نشوند. اگر هر کدام از این تجهیزات آسیب دیده باشد، باید فوراً تعویض شوند.

تجهیزات ایمنی باید مطابق با نوع کار و شرایط محیطی انتخاب شوند. به‌عنوان مثال، در شرایطی که هوا بارانی یا مرطوب است، باید تجهیزات ایمنی ضد آب و مقاوم در برابر شرایط جوی انتخاب شوند. همچنین، اندازه و وزن کارگر نیز می‌تواند در انتخاب تجهیزات مؤثر باشد؛ بنابراین تجهیزات باید با توجه به این موارد شخصی‌سازی شوند.

همچنین مطالعه مهم‌ترین خطرات و نکات ایمنی کار در ساختمان به شما دیدگاه جامعی درباره مخاطرات احتمالی می‌دهد.

• نگهداری صحیح تجهیزات ایمنی

تجهیزات ایمنی باید در محیط‌های خشک، خنک و دور از رطوبت نگهداری شوند تا طول عمر آن‌ها افزایش یابد و از آسیب دیدگی‌های زودهنگام جلوگیری شود. همچنین، بعد از هر بار استفاده، تجهیزات باید تمیز و بررسی شوند. این کار باعث می‌شود که تجهیزات همیشه در وضعیت بهینه و آماده استفاده قرار داشته باشند.

• استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی

یکی از مهم‌ترین نکات  ایمنی کار در ارتفاع، استفاده صحیح از تجهیزات است. کارگران باید با نحوه بستن صحیح و استاندارد کمربند ایمنی کار در ارتفاع  آشنا باشند و مطمئن شوند که کمربند به‌درستی روی بدن آن‌ها قرار گرفته است. علاوه بر این، استفاده از طناب‌ها و قلاب‌ها برای اتصال به نقطه ایمن باید به‌طور دقیق و طبق دستورالعمل‌ها انجام شود. تمامی این مراحل باید به‌طور مرتب بازبینی شوند تا از بروز هرگونه حادثه جلوگیری شود.

در نهایت، تجهیزات ایمنی برای کار در ارتفاع تنها زمانی مؤثر خواهند بود که به‌درستی انتخاب، نگهداری و استفاده شوند. کارگران باید به‌طور مداوم آموزش‌های ایمنی را دریافت کرده و تجهیزات خود را قبل از هر بار استفاده بررسی کنند تا ایمنی در محیط کار تضمین شود.

در سایت HSE آمده است:

You must make sure work is properly planned, supervised and carried out by competent people with the skills, knowledge and experience to do the job. You must use the right type of equipment for working at height.

Take a sensible approach when considering precautions. Low-risk, relatively straightforward tasks will require less effort when it comes to planning and there may be some low-risk situations where common sense tells you no particular precautions are necessary.

Personal protection is equipment that requires the individual to act for it to be effective. An example is putting on a safety harness correctly and connecting it, with an energy-absorbing lanyard, to a suitable anchor point.

📌 ترجمه فارسی:
شما باید اطمینان حاصل کنید که کار در ارتفاع به‌درستی برنامه‌ریزی، نظارت و توسط افراد صلاحیت‌دار انجام می‌شود؛ افرادی که مهارت، دانش و تجربه کافی برای انجام این کار را دارند. همچنین باید از تجهیزات مناسب برای کار در ارتفاع استفاده شود.

در هنگام بررسی اقدامات احتیاطی، رویکردی منطقی داشته باشید. وظایف ساده و کم‌خطر نیاز به برنامه‌ریزی کمتری دارند و در برخی موارد، عقل سلیم کافی است تا نیازی به اقدامات خاص نباشد.

تجهیزات حفاظت فردی نیاز دارند تا فرد کاربر به‌درستی از آن‌ها استفاده کند تا مؤثر واقع شوند. برای مثال، استفاده صحیح از هارنس ایمنی همراه با طناب دارای جذب‌کننده انرژی و اتصال آن به نقطه مهار مناسب، نمونه‌ای از حفاظت فردی مؤثر است.

برای تکمیل دانش خود در این حوزه، می‌توانید مقاله ایمنی صنعتی چیست؟ را هم مطالعه کنید.

۳- برنامه‌ریزی و ارزیابی خطر: کلید دستیابی به ایمنی در ارتفاع

برنامه‌ریزی و ارزیابی خطر در کار در ارتفاع یکی از عوامل کلیدی برای دستیابی به ایمنی است. پیش از شروع هر پروژه‌ای در ارتفاع، باید تمامی جنبه‌های ایمنی به‌دقت بررسی شوند. این ارزیابی شامل شرایط محیطی، تجهیزات ایمنی مانند کلاه ضد ضربه، دستکش، و سایر وسایل حفاظت فردی، وضعیت فیزیکی کارگران و شرایط آب و هوایی است. بررسی این عوامل به کاهش خطرات ناشی از سقوط، افتادن اشیاء، و دیگر حوادث مربوط به کار در ارتفاع کمک می‌کند. برای انجام ارزیابی خطر، باید روش‌های مختلفی به کار گرفته شود، که شامل تجزیه و تحلیل خطرات موجود، ارزیابی ریسک و تدوین برنامه‌های اضطراری و نجات است. این برنامه‌ها باید کارگران را آموزش دهند تا از تجهیزات ایمنی فردی  به‌درستی استفاده کنند، با روش‌های ایمنی آشنا شوند و در مواقع اضطراری اقدامات مناسب را انجام دهند. هدف از این برنامه‌ریزی و ارزیابی خطر، فراهم کردن یک محیط کاری ایمن و کارآمد است تا علاوه بر حفظ سلامت کارگران، کارایی عملیات نیز تضمین شود.

۴- نظارت و بازبینی دوره‌ای ایمنی کار در ارتفاع؛ از برنامه‌ریزی تا بهبود مستمر

نظارت مداوم بر روند کار در ارتفاع به‌منظور اطمینان از رعایت دستورالعمل‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و تدابیر ایمنی توسط کارکنان و کارفرمایان یکی از مهم‌ترین ارکان ایمنی در این نوع کارها است. این نظارت می‌تواند به‌صورت مستقیم توسط مسئول یا ناظر ایمنی یا به‌طور غیرمستقیم از طریق سیستم‌های نظارتی مانند دوربین‌ها، سنسورها و آلارم‌ها انجام گیرد. هدف از این نظارت مداوم شناسایی و رفع سریع هرگونه انحراف، نقص یا خطر است تا از بروز حوادث جلوگیری شود. علاوه بر نظارت، بازبینی دوره‌ای تجهیزات ایمنی حفاظتی نظیر عینک ایمنی ، کفش‌های ضد لغزش، کلاه ایمنی، دستکش‌ های عایق برق و دیگر تجهیزات نیز بسیار حیاتی است. این بازبینی‌ها به‌صورت روزانه، هفتگی، ماهانه، فصلی یا سالانه، بسته به نوع تجهیزات و شرایط کاری، انجام می‌شود. در این فرآیند، تجهیزات باید از نظر فیزیکی بررسی شوند، عملکرد آن‌ها آزمایش گردد، و در صورت نیاز، قطعات فرسوده تعویض یا تعمیر شوند. هدف از بازبینی دوره‌ای، اطمینان از این است که تجهیزات و روش‌های کار در ارتفاع مطابق با استانداردهای ایمنی و کارآمدی عمل کنند، تا ایمنی کارکنان حفظ شده و خطرات بالقوه به حداقل برسد.

تضمین کار در ارتفاع با استفاده از تجهیزات ایمنی استاندارد

در این مقاله به معرفی ۴ روش کارآمد برای پیشگیری از خطرات احتمالی کار در ارتفاع و رعایت نکات ایمنی کار بر بلندی پرداخته‌ایم. نظارت و بازبینی دوره‌ای تجهیزات، برنامه‌ریزی و شناسایی خطرات احتمالی، آموزش و آگاهی مدون به کارمندان و کارگران مسئول و استفاده از تجهیزات ایمنی کارآمد موجب جلوگیری از وقوع انواع پیش‌آمدهای ناگوار کار در ارتفاع می‌شود. در این میان، انتخاب تجهیزات استاندارد و مناسب برای هر نوع کار در ارتفاع اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا تجهیزات بی‌کیفیت یا نامناسب می‌توانند خطرات بیشتری را به همراه داشته باشند. ما در ماه‌ایمن انواع وسایل ایمنی مرتبط با کار مشاغل مختلف را برای حفاظت از جان شما عزیزان آماده کرده‌ایم. از شما دعوت می‌کنیم برای تضمین سلامت خود از قسمت فروشگاهی این مجموعه دیدن فرمایید و وسایل مورد نیاز ایمنی کار و حرفه خود را خریداری کنید. با استفاده از تجهیزات ایمنی استاندارد و رعایت اصول ایمنی، می‌توانید از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کرده و محیط کار امن‌تری را برای خود و همکارانتان فراهم کنید. ایمنی همیشه باید در اولویت قرار داشته باشد، به‌ویژه زمانی که پای جان انسان‌ها در میان است.