ایمنی برق؛ از ۰ تا ۱۰۰ + بررسی تمام نکات و تجهیزات لازم
طبق تحقیقات انجام شده توسط مجله ایمنی و سلامت، ۲۰ درصد از افرادی که شغل نصب، نگهداری و تعمیر ابزارآلات برقی را دارند دچار آسیب‌های ناشی از برق گرفتگی می‌شوند. با مطالعه چنین آماری لزوم استفاده از تجهیزات حفاظت و ایمنی در برق ضروری به نظر می‌رسد. تجهیزاتی مانند عینک ایمنی، دستکش عایق، کلاه ایمنی، گوش‌گیر و کفش عایق کمک بسیاری به پیگیری از وقوع حادثه در حین کار با برق می‌کند. مطالعه این مقاله برای دانستن نکات ایمنی برق صنعتی و اطلاع از چک لیست ایمنی برق مفید خواهد بود.
تجهیزات ایمنی برق چیست و چه کاربردی دارد؟
PPE مخفف Electrical Personal Protective Equipment و به معنای تجهیزات ایمنی برق است. لوازم ایمنی برق به طیفی از تجهیزات و ابزارهای تخصصی گفته می‌شود که برای محافظت از افرادی که با برق سروکار دارند در برابر خطرات برق گرفتگی طراحی شده‌اند. استفاده از تجهیزات ایمنی برق در صنعت، بخشی حیاتی از پروتکل‌های رعایت نکات ایمنی برق است و همیشه باید با به‌کار‌گیری شیوه‌های کاری مناسب و رعایت مقررات و استانداردهای ایمنی به آن توجه شود.
خطرات کار با برق، شامل برق گرفتگی، سوختگی، قوس الکتریکی یا آرک فلش (رها شدن ناگهانی انرژی شدید در هنگام بروز خطا یا اتصال کوتاه) و انفجار قوس الکتریکی می‌شود. این خطرات در حین فعالیت‌هایی مانند نصب، نگهداری، عیب‌یابی یا تعمیر رخ می‌دهند. در این راستا، استفاده صحیح و ایمن از PPE به‌عنوان مانعی بین کارگر و انرژی برق عمل کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری کرده یا آن را به حداقل می‌رساند.
کلاه ایمنی؛ بهترین ابزار برای محافظت از سر در فعالیت‌های صنعتی
کلاه ایمنی یکی از تجهیزات حفاظت فردی ضروری برای محافظت از کارگران در برابر طیف وسیعی از خطرات احتمالی است. این خطرات شامل سقوط اجسام از ناحیه بالای سر، ضربه‌های برخورد هنگام حرکت در اطراف محل کار و شوک الکتریکی هنگام کار اطراف سیستم‌های الکتریکی پرقدرت است. کلاه ایمنی که از متریال مستحکمی مانند پلی‌اتیلن با چگالی بالا (HDPE) یا ترموپلاستیک ساخته شده‌اند، محافظی انعطاف‌پذیر برای سر ایجاد می‌کنند.
بسیاری از انواع کلاه ایمنی برقکاران به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که عایقی الکتریکی در حین انجام کارهای برقی باشند؛ در واقع این کلاه‌ها در برابر ولتاژ تا ۲۰۰۰۰ ولت مقاومت دارند و به محافظت از تکنسین برق در برابر شوک الکتریکی کمک می‌کنند.
عینک ایمنی؛ بهترین راه محافظت از چشم و صورت
عینک‌های ایمنی با ایجاد یک حفاظ، از چشم‌ها در برابر خطرات متعددی از جمله برخورد خرده‌های اجسام و جرقه‌های الکتریکی محافظت می‌کنند. همچنین نور و گرمای شدید ناشی از قوس الکتریکی، نوعی انفجار الکتریکی ایجاد می‌کند که منجر‌به سوختگی شدید یا حتی کوری می‌شود؛ بدین‌ترتیب با استفاده از از عینک‌های ایمنی، می‌توان از این خطرات در فعالیت‌های صنعتی در امان ماند. برخی از مدل‌های عینک ایمنی نیز با پوشش‌های ضد‌بخار و ضد‌خش به ایجاد دید واضح‌تر در شرایط کاری مختلف کمک می‌کنند.
گوش‌گیر؛ ابزاری برای حفاظت از گوش‌ها حین انجام کارهای صنعتی
حفاظت از گوش‌ها در محیط‌هایی که پتانسیل ایجاد نویز با شدت بالا دارند (وقوع قوس الکتریکی یا آرک فلش)، امری حیاتی و مهم است. قوس الکتریکی نتیجه نوعی انفجار الکتریکی است که باعث تولید گرما، نور شدید و موج انفجاری می‌شود؛ این انفجار فشار صوتی بیش از ۱۴۰ دسی‌بل(که بسیار فراتر از آستانه تحمل گوش انسان است) به دنبال دارد که موجب آسیب فوری و دائمی به شنوایی انسان خواهد شد. گوش‌گیرها با‌توجه‌به ساختار و متریالی که دارند، به حفاظت از گوش در برابر این آسیب‌‌ها کمک می‌کنند.
گوش‌گیرها به دو صورت هدفونی (گوش‌بند) و پنبه‌ای (گوش‌گیر) موجود هستند که مجرای گوش خارجی را می‌پوشانند و معمولاً از مواد نرمی ساخته می‌شوند که با شکل گوش مطابقت دارد. هر دو نوع گوش‌گیر و گوش‌بند با قابلیت کاهش سطوح مختلفی از نویز، کاربردهای متنوعی دارند و بر‌‌اساس سطح صدای اطراف کارگران، مورد‌استفاده قرار می‌گیرند. گوش‌گیرها علاوه‌بر محافظت در برابر نویز با شدت بالا، به‌عنوان یکی از ابزارهای ایجاد ایمنی برق در صنعت، به کاهش خستگی ناشی از قرار گرفتن در معرض صدای بالا کمک می‌کنند.
دستکش عایق صنعتی؛ راهی برای محافظت از دست و بازو
دستکش‌های عایق که معمولاً در کارهای برقی استفاده می‌شوند، از دست‌ها در برابر شوک الکتریکی و سوختگی محافظت می‌کنند. این دستکش‌ها معمولاً از مواد نارسانا مانند لاستیک یا مواد مشابه ساخته می‌شوند که جریان الکتریسیته را مهار کرده و در نتیجه یک مانع امن بین منبع الکتریکی و دست‌های کارگر ایجاد خواهند کرد. سطح حفاظتی که دستکش ضد برق ارائه می‌کند کاملا متفاوت بوده و با درجه‌بندی‌های مختلف ولتاژ طبقه‌بندی می‌شود که از ۵۰۰ ولت برای کاربردهای ولتاژ پایین تا ۳۶۰۰۰ ولت برای کاربردهای ولتاژ بالا متغیر است؛ بنابراین، انتخاب کلاس دستکش مناسب برای فعالیت‌های صنعتی بسیار مهم است.
استفاده از کفش عایق برق برای محافظت از پا و ساق پا
خرید کفش ایمنی یا کفش عایق برق، برای محافظت در برابر خطرات الکتریکی و کاهش خطر شوک الکتریکی ضروری است. در ساخت این کفش‌ها معمولاً از مواد غیر‌رسانا مانند لاستیک یا چرم استفاده می‌شود تا مانع انتقال برق از زمین به بدن شوند. کفش‌های ایمنی که به‌عنوان یک عایق عمل می‌کنند، برای جلوگیری از برخورد اجسام تیز به پاها مورد‌استفاده قرار می‌گیرند.
این مدل کفش عایق برق علاوه‌بر عایق بودن، اغلب سرپوش‌های کامپوزیتی دارند که از مواد غیرفلزی مانند کولار، پلاستیک یا فیبر کربن ساخته شده‌اند. این کلاهک‌ها سطوح حفاظتی مشابهی مانند کلاهک‌های فولادی سنتی در برابر ضربه و آسیب‌های ناشی از له‌شدن اجسام را ایجاد می‌کنند؛ اما خطر انتقال الکتریسیته ندارند. کف این کفش‌ها اغلب در برابر گرما و برخی مواد شیمیایی مقاوم است و مزایای دیگری مانند مقاومت در برابر لغزش را نیز دارند.
لباس مقاوم در برابر شعله؛ از بهترین تجهیزات برای محافظت از بدن حین کار
لباس‌های مقاوم در برابر شعله یا قوس الکتریکی برای حفاظت در برابر گرمای شدید و سوختگی‌های احتمالی ناشی از کار با برق کاربرد دارند. پارچه این لباس به گونه‌ای طراحی شده است که در برابر اشتعال مقاوم باشد و از پخش شدن شعله در سطح لباس جلوگیری کند. برخلاف لباس‌های معمولی که به‌سرعت آتش می‌گیرند، لباس‌های مقاوم در برابر شعله به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تقریبا بلافاصله پس از حذف منبع احتراق، خود‌به‌خود خاموش می‌شوند.
این خاصیت اطفاء سریع، قرار گرفتن کاربر در معرض شعله را به حداقل می‌رساند و شدت جراحات سوختگی را کاهش می‌دهد. لباس‌های مقاوم در برابر شعله به اشکال مختلفی از جمله پیراهن، شلوار، کت، ژاکت و حتی کت و شلوارهای تمام بدن وجود دارند. همچنین اگر تکنسین برق در حین انجام فعالیت برقی دچار سوختگی و آسیب‌دیدگی شد، قبل از رسیدن آمبولانس و اعزام وی به بیمارستان حتما با استفاده از جعبه کمکهای اولیه کارهای اولیه مهار سوختگی را انجام دهید.
کفپوش عایق برق؛ ابزار کاهش خطر برق‌گرفتگی از زمین
کفپوش عایق برق یا دی الکتریک در محافظت از افرادی که در اطراف سیستم‌های الکتریکی پرانرژی کار می‌کنند،نقش مهمی دارد. این کفپوش‌ها به‌عنوان یک عایق بین کارگر و زمین، در برابر جریان الکتریکی مقاوم هستند و خطر برق گرفتگی را با هدایت مستقیم برق به زمین کاهش می‌دهند. کفپوش عایق برق از لاستیک مصنوعی با عیار بالا یا سایر مواد غیر‌رسانا با خواص مقاومت الکتریکی و مکانیکی قوی ساخته می‌شوند.
سطح این کفپوش‌ها طوری طراحی شده است که با ایجاد کشش بیشتر، به کاهش خطر لغزش کمک می‌کنند. کفپوش‌های عایق‌بندی شده بخش مهمی از یک سیستم ایمنی الکتریکی جامع هستند، اما باید برای اثرگذاری بیشتر با سایر تجهیزات حفاظت فردی و شیوه‌های کار ایمن مانند کفش عایق برق، دستکش عایق صنعتی و کمربند برق کاری استفاده شوند.
شیلد صورت؛ خط دفاعی مستحکم برای محافظت از صورت
شیلد صورت باعث ایجاد محافظت بیشتر در برابر سوختگی ناشی از جرقه، آتش‌سوزی و به‌ویژه قوس الکتریکی می‌شود. یک قوس الکتریکی یا انفجار الکتریکی گرمای شدیدی ایجاد کرده و باعث آسیب سوختگی شدید در تکنسین برق می‌شود. شیلد‌های صورت به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کل صورت را می‌پوشانند و از چشم‌ها و پوست صورت و گردن محافظت می‌کنند.
این محافظت‌کننده‌های ایمنی صورت از متریال مقاوم در برابر حرارت و ضربه بالا ساخته می‌شود و اغلب از پوشش‌های ضد‌بخار و مقاوم در برابر خراش نیز برخوردار هستند. نکته مهم این است که محافظ صورت باید همراه با عینک ایمنی برای محافظت کامل از چشم استفاده شود تا حداکثر کارایی را داشته باشد؛ زیرا به‌تنهایی محافظت کافی در برابر ضربه را ایجاد نمی‌کند.
نکات مهم در انتخاب تجهیزات ایمنی برق مناسب
هنگام انتخاب لوازم ایمنی برق، در نظر گرفتن چندین فاکتور برای اطمینان از حفاظت و ایمنی مناسب برای تکنسین‌های برق اهمیت بالایی دارد. برخی از این ملاحظات مهم شامل موارد زیر است:
- شناسایی خطرات احتمالی مانند شوک الکتریکی، قوس الکتریکی، انفجار قوس، سوختگی، و قرار گرفتن در معرض زباله‌های پرنده یا مواد شیمیایی برای انتخاب مناسب‌ترین انواع PPE
- تعیین سطوح ولتاژ درگیر در کار الکتریکی
- آشنایی با استانداردها و دستورالعمل ایمنی برق
- بررسی مشخصات و ویژگی‌های انواع تجهیزات ایمنی برق موجود
- ارزیابی وظایف خاصی که باید انجام شود و رعایت نکات ایمنی برق برای هر یک از آن‌ها
- خرید از منبع معتبر که تجهیزات ایمنی برق قابل‌اعتماد و باکیفیت ارائه می‌دهند.
اگر در آپارتمان مسکونی بزرگ زندگی می‌کنید، رعایت نکات ایمنی برق در خانه مانند برق‌کشی درست و اصولی و استفاده از ابزارآلات حفاظت در برابر برق (دستکش، عینک ایمنی، کلاه ایمنی) حین نصب یا تعمیر لوازم برقی ضروری است. همچنین، اگر قصد نصب یا تعویض برق‌کشی واحد ساختمانی در ارتفاع بالا را دارد، استفاده از کلاه ایمنی کار در ارتفاع را فراموش نکنید. به‌همراه داشتن این کلاه در کنار سایر تجهیزات ایمنی باعث محافظت از شما در برابر آسیب‌های احتمالی خواهد شد.
استفاده از تجهیزات ایمنی برق؛ بهترین راه برای پیشگیری از حادثه
استفاده لوازم ایمنی برق برای اطمینان از امنیت افرادی که در محیط‌های الکتریکی کار می‌کنند ضروری است. هر کدام از ابزارهای PPE شامل دستکش عایق، کلاه ایمنی یا ماسک شیلد صورت، نقش مخصوص به خود را در محافظت از کارگران در برابر خطرات مختلف مرتبط با کار الکتریکی دارند.
درک درست از این ابزارهای حفاظتی و استفاده صحیح از آن‌ها به معنای واقعی، نجات‌بخش جان تکنسین‌های برق خواهد بود. رعایت اصول ایمنی در فعالیت‌های صنعتی هرگز نباید نادیده گرفته شود و این مسئولیت جمعی ما است که از رعایت فرهنگ ایمنی در همه جنبه‌های کار الکتریکی اطمینان حاصل کنیم.
نظرات و دیدگاهها